Kluseconomie biedt kansen, maar zet werkenden soms ook knel

Op internet zijn sites actief die als werkplatform de vraag en aanbod van arbeid bij elkaar brengen. Voorbeelden daarvan zijn Werkspot, Helpling of Clickworker: daarop bieden consumenten en bedrijven klussen aan die vervolgens door een platformwerker worden aangenomen. Maar de arbeidsrelatie van platformwerkers, is niet altijd even duidelijk. Veel werkplatforms zetten de werkers als zzp’ers in, maar het is de vraag of dat terecht is.

De kluseconomie is een klein deel van de totale platformeconomie en het aantal platformwerkers in Nederland is nog klein: ongeveer 1% van de beroepsbevolking. Maar de werkwijze van de platformeconomie beïnvloedt ook de rest van de economie. De Sociaal economische Raad (SER) heeft onderzoek gedaan naar de platformeconomie en daarover een uitgebreid conceptadvies gepubliceerd (PDF)

Risico op te grote afhankelijkheid
Een werkplatform kan een uitkomst zijn voor mensen die werk zoeken. Ze vormen een snelle manier om aan werk te komen, ook als je de juiste opleiding niet hebt of om andere redenen moeilijk aan werk kan komen. Ondernemers kunnen meer omzet maken door bijvoorbeeld een bezorgdienst op te zetten en consumenten krijgen meer keuze en gemak.

Er zijn platformwerkers die prima verdienen, omdat ze unieke kennis of vaardigheden hebben. Zij gebruiken de platforms als (extra) kanaal om aan werk te komen. Maar er zijn ook risico’s. Mensen die aangewezen zijn op eenvoudig werk voor hun inkomen, zoals oppassen of schoonmaken, worden afhankelijk van het platform. Ze werken soms voor lage tarieven en moeten dan veel uren maken. Werkplatforms gebruiken algoritmen om het werk te verdelen en sturen, wat de autonomie en privacy van platformwerkers verder kan aantasten. Om dit te verbeteren moeten de Nederlandse en Europese wetgeving beter op elkaar aansluiten, vindt de SER.

Werknemer of zelfstandig ondernemer?
De arbeidsrelatie van platformwerkers, en van zzp’ers in het algemeen, is onduidelijk. Zijn ze werknemer of (zelfstandig) ondernemer? Veel werkplatforms zetten de werkers als zzp’ers in, maar het is de vraag of dat terecht is. Bovendien hebben platformwerkers die op locatie werken, zoals schoonmakers, chauffeurs en maaltijdbezorgers, vaak weinig zekerheden, lage verdiensten en geen recht op sociale zekerheid zoals WW.

Voor online platformwerk zijn de vergoedingen vaak nog lager, door het grotere aanbod aan werk en de concurrentie van platformwerkers uit lagelonenlanden. De aard van de arbeidsrelatie is bepalend voor de geldigheid van cao’s en andere werknemersrechten, en dus van groot belang voor de positie van werkers. De SER beveelt aan om hierover snel besluiten te nemen, en het toezicht door de Belastingdienst en de Inspectie SZW hierop te intensiveren.

Kluseconomie is nog klein, maar verstoort wel
De waarde van het werk dat werkplatforms opleveren, wordt de kluseconomie genoemd. De kluseconomie is nog maar een klein deel van de totale platformeconomie. Het aantal platformwerkers in Nederland is met 1% van de beroepsbevolking ook nog maar klein. Maar de werkwijze van de platformeconomie beïnvloedt ook de rest van de economie.

Platforms kunnen de markt verstoren als voor hen niet dezelfde regels gelden als voor andere bedrijven. Dat kunnen bijvoorbeeld fiscale regels zijn, of regels over de inzet van data. Er is een Europese aanpak nodig om voor een gelijk speelveld te zorgen dat er een gelijk speelveld is en om de rechten van consumenten te beschermen. Tegelijkertijd zorgen zulke nieuwe toetreders dat andere bedrijven vernieuwen in hun manier van werken, hun producten en diensten.

Nieuwe technologieën
Om de kansen die de platformeconomie biedt beter te kunnen benutten, zal Nederland meer moeten doen aan het ontwikkelen en implementeren van nieuwe technologieën. Dit vraagt om meer durfkapitaal, meer passend opgeleid personeel, met name bij de grotere platforms en investeringen in digitale vaardigheden van burgers. Werkgevers, werknemers, overheid en de platformbedrijven moeten hierin samen optrekken, stelt de SER.

MIS NIKS: Abonneer je op de gratis Personeelsnet-nieuwsbrief

Doorsturen:

Neem een abonnement en download meer dan 300 actuele HR-instrumenten

Wilt u als HR-professional ook niks meer missen op uw vakgebied?