Vanaf 1 januari 2015 mag het salaris mag niet meer volledig contant uitbetaald worden. Per die datum moet minimaal het gedeelte dat gelijk staat aan het wettelijk minimumloon giraal overgemaakt worden. Daarnaast mogen werkgevers geen verrekeningen met het wettelijk minimumloon meer toepassen.

De maatregel moet ontduiking van het wettelijk minimumloon (WML) tegengaan. Contante betaling en het verrekenen van huisvesting of ziektekostenpremies met het minimumloon is een bekende constructie om de regels te omzeilen. Staat staat in het Wetsvoorstel Aanpak Schijnconstructies (WAS) dat naar de Raad van State is gestuurd voor advies. Daarna moet het parlement de wet nog goedkeuren.

Ongewenste constructies niet meer toestaan
De nieuwe wet regelt dat een aantal ongewenste constructies wettelijk niet meer toegestaan zijn. De WAS is een uitwerking van het Sociaal Akkoord en volgens minister Asscher een belangrijk wapen in de strijd tegen uitbuiting en oneerlijke concurrentie op de arbeidsmarkt.

Volgens de minister is fatsoenlijk werk in ons land niet altijd vanzelfsprekend. Asscher: ‘Schijnconstructies zijn het onkruid van onze arbeidsmarkt en een klap in het gezicht van hardwerkende werknemers en eerlijke ondernemers. De concurrentie met China zullen we nooit winnen op loonkosten, wel op slimheid en toegevoegde waarde, dat moet het doel zijn’.

Inspectie wordt beter
De Inspectie SZW krijgt meer mogelijkheden om de regels te handhaven. Het speciale Inspectieteam dat schijnconstructies bestrijdt is ruim een half jaar aan de slag. Momenteel lopen er 45 onderzoeken naar schijnconstructies en twaalf verzoeken om ondersteuning bij de handhaving van de cao.

Twintig onderzoeken zijn gericht op zogenaamde gefingeerde dienstverbanden. Daarbij werken werkgever en werknemer samen om een kunstmatige arbeidsrelatie aan te gaan om illegale arbeid te kunnen laten verrichten of onterecht in aanmerking te komen voor een uitkering of voor verblijf in Nederland.

De overige 25 onderzoeken zijn gericht op complexe schijnconstructies en hebben vooral internationale vertakkingen. Samen met de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) zijn het vorige jaar 23 transportbedrijven geïnspecteerd. Bij elf van de 23 (48%) zijn één of meerdere overtredingen van illegale tewerkstelling geconstateerd.

Eisen aan loonstrookje
Tijdens onderzoeken stuit de Inspectie SZW regelmatig op signalen van overtreding van de cao-voorwaarden. In de nieuwe wet krijgt de Inspectie de bevoegdheid deze informatie door te geven aan cao-partijen of hun handhavingsinstanties.

Om eerlijk loon te kunnen handhaven is het loonstrookje van groot belang. In de praktijk blijkt soms dat loonstroken niet beschikbaar of ondeugdelijk voor controle zijn. In de WAS wordt vastgelegd waar het loonstrookje voortaan aan moet voldoen.

Opdrachtgever aansprakelijk voor loon
Een ander probleem waar handhavers tegenaan lopen is dat bij onderbetaling van loon of ontduiking van de regels de werkgever soms niet aan te pakken is. Bijvoorbeeld omdat hij ineens onvindbaar is of over de grens is ‘verdwenen’. Vooral bij grote (bouw)projecten worden werknemers de dupe van dergelijke foute onderaannemers of tussenpersonen.

Als zo’n onderaannemer niet aanspreekbaar is, dan zal de aansprakelijkheid voor het loon verschuiven naar de partij die hem inhuurde (de schakel hoger in de keten). Deze ‘ketenaansprakelijkheid voor loon’ werkt volgens minister Asscher ook preventief: ‘Als je als opdrachtgever een tussenpersoon in de arm neemt, moet je goede afspraken maken en weten welk vlees je in de kuip hebt. We laten niet meer toe dat de werknemer de rekening gepresenteerd krijgt en kan fluiten naar zijn geld’.

Openbaarmaking van inspecties
In de WAS wordt geregeld dat bepaalde inspectiegegevens op het terrein van arbeidswetten openbaar gemaakt kunnen worden. Bijvoorbeeld als aan een bedrijf een boete is opgelegd. Dit vergroot de openheid over waar de Inspectie inspecteert en hoe bedrijven presteren. Daarnaast heeft de mogelijke openbaarmaking van toezichtresultaten een preventieve werking.

MIS NIKS MEER: Schrijf je hier in voor de gratis HR-nieuwsbrief