Nederlanders hebben naast hun werk steeds vaker zorgtaken. Ook moeten zij blijven leren. Maar bestaande regelingen gaan vooral uit van een standaard werknemer en houden geen rekening met levensfasen en de diversiteit in de samenleving.

SER-voorzitter Mariëtte Hamer

Aan de hand van nieuwe cijfers over tijdsbesteding gaat de Sociaal Economische Raad (SER) in zijn advies Een werkende combinatie in op de vraag hoe we al dat ‘gecombineer’ organiseren en hoe we mensen kunnen toerusten. Het advies wordt 31 oktober aan het kabinet aangeboden.

Stapelen brengt spanning, maar biedt ook kansen
Het combineren brengt volgens de SER ook verrijking en biedt mensen kansen, maar het gaat ook gepaard met spanningen. Veel werkenden, ook jongeren, voelen zich regelmatig opgejaagd. Een blik op de toekomst laat zien dat de trend van het combineren doorzet. Zo is er een groeiende behoefte aan mantelzorg, onder meer als gevolg van de vergrijzing.

Nieuwe cijfers van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) laten zien dat werkenden in verschillende levensfasen op verschillende manieren combineren. Ook zijn er verschillen tussen sociale groepen.

Combinatie van taken knelt en zorgt voor gejaagdheid
Ongeveer één op de acht werknemers in Nederland last heeft van burn-outklachten. Gejaagdheid is een fenomeen dat in allerlei levensfasen een rol speelt. De SER constateert dat de combinatie van betaalde arbeid en de meer intensieve mantelzorg in bepaalde situaties knelt. Het percentage werkenden dat mantelzorg verleent, is tussen 2004 en 2014 gestegen van 13 naar 19 procent.

SER-voorzitter Mariëtte Hamer: “We voeren steeds meer taken tegelijkertijd uit en in een sneller tempo. Naast arbeid en zorg is ook leren een vast element geworden. Die stapeling van taken maakt dat tijd een schaars goed wordt. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van overheid, werkgevers en werknemers om hier oplossingen voor te bieden.”

Regelingen gaan te veel uit van een ‘standaard werknemer’
De SER concludeert dat bestaande regelingen nog te sterk uitgaan van een standaard werknemer en te weinig oog hebben voor de diversiteit in de samenleving en de behoeften die zich tijdens de verschillende levensfasen voordoen.

Veranderingen in cultuur en beleid zijn nodig, waarbij het van belang is dat het beleid rekening houdt met de diversiteit en de levensloop meer als ijkpunt neemt. Dit vergroot de mogelijkheden om werken, leren en zorgen duurzaam op elkaar af te stemmen en biedt ruimte voor variatie en differentiatie in arbeidstijdpatronen.

Beter organiseren, voorlichten en verlof optimaliseren
De SER spreekt zich in het advies uit voor een breed palet aan oplossingsrichtingen en aandachtspunten. Bij de oplossingsrichtingen doet de raad aanbevelingen waarop directe actie mogelijk en nodig is, zoals het slimmer organiseren van tijden, beter voorlichten over bestaande verlofregelingen en het creëren van sluitende dagarrangementen voor schoolgaande kinderen.

Daarnaast doet de SER aanbevelingen als het optimaliseren van verlof na geboorte, het verbeteren van de combinatie van betaalde arbeid en mantelzorg en het stimuleren van een leven lang leren.

Markt voor persoonlijke dienstverlening ontwikkelen
De raad voegt hier nog een oplossingsrichting aan toe in de vorm van het uitbesteden van diensten, via het ontwikkelen van de markt voor persoonlijke dienstverlening. Dat is een relatief nieuwe oplossingsrichting, in de zin dat tot nu toe vooral werd gekeken naar oplossingen in de zin van tijd (zoals verlofmogelijkheden) en geld (bijvoorbeeld fiscale faciliteiten).

De SER wil op korte termijn een internationale conferentie te organiseren om de kansen in deze markt te verkennen en oplossingen verder uit te werken.

MIS NIKS MEER: Alle HR-tools en modellen bij elkaar