Overzicht van de belangrijkste veranderingen in het HR-vakgebied.

De HR-afdeling heeft als geen andere discipline te maken met de wijzigingen die de politiek doorvoert in het sociaal economisch beleid. Personeelsnet heeft de veranderingen voor 2009 hier op een rij gezet.

Wijzigingen al verwerkt in Tools & Extra’s
Naast de kabinetsvoornemens van Prinsjesdag, wijzigen ook andere punten die voor P&O-ers relevant zijn. Deze wijzigingen komen bijvoorbeeld voort uit gewijzigde regelgeving, andere fiscale regels of een andere rechtspraktijk.

Al deze punten zijn in Tools & Extra’s, de abonneedienst van Personeelsnet, geactualiseerd en verwerkt voor 2009.

Koopkracht stijgt toch

Ondanks de financiële crisis, zal de koopkracht in 2009 naar verwachting toch gemiddeld met 0 tot 2 procent stijgen. Het beeld is zelfs iets rooskleuriger omdat de inflatie sinds Prinsjesdag 2008 aanmerkelijk is gedaald, waardoor de consument minder voor producten hoeft te betalen. Door de maatregelen van het kabinet gaan vooral werkende ouders er op vooruit. In individuele gevallen kan de koopkracht wel dalen. Ook de groep 65-plussers met een flink pensioen (van 35.000 euro of meer) gaat er iets op achteruit.

Het kabinet verhoogt de BTW niet. Ook zullen de WW-premies voor werknemers naar nul procent worden teruggebracht. Dat laatste levert een werknemer met een modaal inkomen netto ongeveer 335 euro per jaar op. In ruil hiervoor is met de vakbonden en werkgevers afgesproken dat de lonen met maximaal 3,5% zullen stijgen. Verder introduceert het kabinet een aantal inkomensafhankelijke arbeidskortingen. Door deze belastingvoordelen wordt werken lonender.

Overigens zal de loonstijging in enkele sectoren zeker geen 3,5% worden. De vakbonden hebben aangekondigd dat zij rekening zullen houden met een lagere looneis in sectoren die onevenredig hard zijn getroffen door de financiële crisis en de daarop volgende recessie. Te denken valt dan aan de metaalsector, de transport, de automotive industrie, de bouw, de chemie en eventueel de dienstverlening.

Wijzigingen ontslagrecht

De kantonrechtersformule wijzigt per 1 januari 2009. Dit is het gevolg van een andere rechtstoepassing door de Kring van Kantonrechters. De rechters gaan meer rekening houden met de arbeidsmarktpositie van de werknemer (jonge werknemers bouwen minder snel rechten op) en met de financiële positie van de werkgever. Verder willen ze meer maatwerk leveren voor werknemers die snel met pensioen zullen gaan. Ook moest de regeling duidelijker worden bij korte dienstverbanden.

Werknemers met een jaarsalaris van 75 duizend euro of meer, krijgen voortaan maximaal één jaarsalaris als ontslagvergoeding. In de loop van 2009 wordt hiervoor wordt het Burgerlijk Wetboek gewijzigd. De maximering geldt alleen als de kantonrechter over het ontslag van de werknemer besluit.

Sinds najaar 2008 heeft het Haagse gerechtshof een nieuwe beleidslijn vastgesteld voor de vergoeding bij kennelijk onredelijk ontslag. Werknemers die na hun ontslagroute via het CWI naar de kantonrechter stappen omdat zij denken ten onrechte ontslagen te zijn, krijgen voortaan -als de rechter dat ook vindt- een ontslagvergoeding die 30 procent lager is dan de kantonrechtersformule.

Ziekmelding UWV en eerstedagsmelding Belastingdienst

Werkgevers moeten werknemers sinds 1 november 2008 later ziek melden bij het UWV. Niet meer in week 13, maar in week 42. Niet ziekmelden levert een boete op.

Verder is het vanaf 1 november 2008 niet meer nodig zijn om de zieke medewerker beter te melden bij het UWV. Dat was eerder wel een verplichting.

De eerstedagsmelding verdwijnt. Vanaf 1 januari 2009 hoeven werknemers niet meer vooraf bij de Belastingdienst te worden aangemeld. De regeling blijft alleen bestaan voor bedrijven waarvan de Belastingdienst vermoed dat er zwartwerkers zijn.

Maatregelen voor ouders

Het ouderschapsverlof wordt verlengd van 13 naar 26 weken. Verder kunnen nu alle ouders gebruik maken van de Ouderschapsverlofkorting, een belastingvoordeel dat eerder alleen beschikbaar was voor ouders die aan de Levensloopregeling meededen. Die voorwaarde is echter vervallen.

Met ingang van 2009 gaat de bijdrage voor ouders naar draagkracht omhoog. Ouders kunnen op internet zelf uitrekenen hoe hoog hun bijdrage wordt, met de Calculator kinderopvang van het Ministerie van OCW: www.minocw.nl/berekeningkinderopvang .

De bijdragen voor gastouderopvang worden aan strengere regels gebonden en gaan omlaag. De rol voor gastouderbureaus raakt uitgespeeld. Een werkgroep komt met voorstellen voor de wijze waarop kinderopvang in de toekomst moet worden ingezet.

In 2009 wordt het kindgebonden budget ingevoerd, dat de kindertoeslag vervangt. Gezinnen met kinderen ontvangen dan een bedrag per kind: hoe lager het inkomen, hoe hoger de toeslag. Voor een eerste kind ontvangt een gezin een hoger bedrag dan voor het tweede en dat bedrag is weer hoger dan voor het derde kind.

Meer mensen aan het werk

Partners (vaak vrouwen) die in deeltijd werken, worden in 2009 gestimuleerd om meer uren te werken. Dat gebeurt met een inkomensafhankelijke combinatiekorting (IACK). Deze korting is groter naarmate de minst verdienende partner meer verdient. Het fiscale voordeel kan voor werkende ouderparen oplopen tot 450 euro bij half modaal en 1.000 euro bij een modaal inkomen van de minstverdienende partner.

Mensen die niet werken en ook geen uitkering hebben, moeten verleid worden om betaald werk te doen door het werk meer te laten lonen. Dat gebeurt door in 2009 de inkomensafhankelijke arbeidskorting (IAK) te introduceren. Het tarief van de eerste schijf in de inkomstenbelasting wordt verlaagd met 0,1% en het tarief van de tweede schijf met 0,15% verhoogd. Hierdoor wordt het voor mensen met een laag inkomen aantrekkelijker om aan het werk te gaan.

Werkgevers moeten soepeler omgaan met mogelijkheden om werk en zorg te combineren. De Taskforce Deeltijdplus gaat hier voorstellen voor doen.

De ‘aanrechtsubsidie’ verdwijnt: werkenden met een niet-werkende partner kunnen van vanaf 2009 geleidelijk aan niet meer de algemene heffingskorting overdragen.

Voor jongeren geen uitkering, maar werken of leren

Jongeren krijgen vanaf 1 juli 2009 geen bijstand meer. Gemeenten moeten jongeren van 18 tot 27 jaar die een uitkering komen vragen, een persoonlijk aanbod doen dat bestaat uit werk, scholing of een combinatie van beide.

Komend schooljaar gaan ruim 61.000 leerlingen minimaal 30 uur op maatschappelijke stage. Vanaf schooljaar 2011-2012 moeten alle leerlingen in het voortgezet onderwijs op maatschappelijke stage.

Jongeren die gehandicapt zijn, hebben te maken met de Wajong. Daar komt de focus te liggen op werk. Wie kan werken, krijgt hulp bij het vinden van een baan.

Ouderen gaan langer werken en meebetalen aan de AOW

Werkgevers die een 50-plusser met een uitkering aannemen, krijgen daarvoor drie jaar lang een korting van 6500 euro op de WW- en arbeidsongeschiktheidspremies.

Werkgevers die een werknemer van 62 of ouder in dienst houden, krijgen drie jaar lang 2750 euro premiekorting per jaar en vanaf 2013 6500 euro per jaar.

Werkgevers hoeven de kosten van loondoorbetaling bij ziekte niet meer zelf te dragen voor een WW-er van 55 jaar en ouder die zij in dienst nemen. Voorwaarde is wel dat de WW-er minstens 52 weken werkloos was, voordat hij werd aangenomen. Het UWV gaat de werkgever compenseren voor de doorbetaling van het loon als de oudere werknemer langer dan dertien weken ziek is. De werkgever krijgt de compensatie als de werknemer binnen de eerste vijf jaar na het in dienst treden ziek wordt. De regeling gaat in op 1 juli 2009.

Mensen die na hun 62ste blijven werken krijgen een belastingvoordeel, de zogenoemde doorwerkbonus. Die geldt ook als ze doorwerken na hun 65ste. Per gewerkt jaar krijgen betrokkenen een belastingvoordeel. De hoogte daarvan varieert met het inkomen en de leeftijd, en bedraagt maximaal 4591 euro.

Werknemers die na hun 65ste willen doorwerken, kunnen hun AOW (maximaal vijf jaar) later laten ingaan. Zij ontvangen dan een hogere AOW-uitkering. Mensen kunnen de AOW ook gedeeltelijk ontvangen.

Met ingang van 1 december 2009 treedt de Wet Inkomensvoorziening oudere werklozen (IOW) in werking. Werknemers van 60 jaar of ouder die tussen 1 oktober 2006 en 1 juli 2011 werkloos worden of zijn geworden en langer dan drie maanden recht hebben op een WW-uitkering, krijgen na afloop van de WW-uitkering een IOW-uitkering. De IOW biedt inkomensondersteuning tot 65 jaar. Er is een sollicitatieplicht, maar geen vermogenstoets, zodat zij niet ‘hun huis hoeven op te eten’.

Om de oudedagsvoorziening betaalbaar te houden, gaan ouderen met een relatief hoog inkomen vanaf 2011 een houdbaarheidsbijdrage betalen. Deze fiscale maatregel heeft vooral betrekking op mensen van 65 jaar of ouder, die geboren zijn na 31 december 1945 met een inkomen hoger dan € 32.127.

Van werkloos naar betaalde baan

Werkgevers kunnen via het UWV een jaar loonkostensubsidie krijgen als ze iemand aannemen die langer dan een jaar in de WW zit of (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt is. De subsidie is maximaal de helft van het minimumloon.

De regels voor ‘passende arbeid’ worden aangepast. Mensen die langer dan een jaar werkloos zijn, krijgen van het UWV een werkaanbod dat ze niet kunnen weigeren. Ook niet als het loon lager is dan de uitkering. Het eventueel lagere inkomen wordt door het UWV tijdelijk aangevuld, zodat mensen er met werken altijd op vooruitgaan.

Gemeenten, UWV en CWI krijgen meer mogelijkheden om werklozen met participatieplaatsen werkervaring te laten opdoen.

Er komen Loketten voor werk en inkomen (LWI’s) zodat werkgevers en werkzoekenden dan nog maar met één organisatie te maken hebben. Verder komen er ook meer Leerwerk-loketten waar werkgevers, werkenden en mensen met een uitkering terecht kunnen voor advies over scholing en loopbaan.

Wijziging kostenvergoedingen thuiswerken en verhuizen

Vanaf 1 januari 2009 worden de mogelijkheden verruimd om de werknemer een onbelaste reiskostenvergoeding te geven wanneer die juist niet in de auto stapt, maar thuis inlogt om aan het werk te gaan. U kunt de vaste onbelaste reiskostenvergoeding geven in het geval dat een werknemer tot 40 procent van zijn of haar werktijd thuis werkt. Door deze wijziging kan de werknemer tot twee dagen per week thuiswerken met behoud van de onbelaste reiskostenvergoeding.

Ook de regels voor vergoeding van ’overige kosten voor de verhuizing’ wijzigen per 1 januari 2009. Deze overige kosten, inclusief herinrichtingskosten, kunnen nu vrij worden vergoed tot een maximumvergoeding van 7.750 euro (was 5.455 euro). Deze vergoeding was tot 2008 ingeperkt tot maximaal 12% van het jaarloon, maar die inperking vervalt. De verhuizing moet wel noodzakelijk zijn voor het werk. In dat geval mag u nog meer kosten vergoeden. Zie daarvoor bij het onderdeel secundaire arbeidsvoorwaarden in Tools & Extra’s.

Nieuw bijtellingstellingstarief voor milieuvriendelijke auto's

Leaserijders worden gestimuleerd om milieuvriendelijker auto’s te rijden. Naast het al bestaande lage bijtellingstarief van 14% (voor hele kleine auto’s en hybride middenklassers), komt er een nieuw verlaagd tarief van 20 procent. Dit nieuwe tarief geldt voor auto's die niet op diesel rijden en een CO2-uitstoot hebben tussen de 111 en 140 gram per kilometer. Het tarief geldt verder voor dieselauto’s met een CO2-uitstoot tussen de 96 en 116 gram per kilometer.

Premie en basispakket ziektekosten

De gemiddelde premie voor de zorgverzekering gaat van 1.047 naar 1.074 euro. De inkomensafhankelijke premie gaat van 7,2 naar 6,9 procent. De mogelijkheden om bijzondere ziektekosten af te trekken wordt beperkt. Chronisch zieken en gehandicapten worden gecompenseerd.

Het basispakket wordt uitgebreid met de behandeling van ernstige dyslexie. De vergoeding van slaap-en kalmeringsmiddelen wordt beperkt. Van de cholesterolverlagers wordt bij voorkeur alleen nog het goedkoopste medicijn vergoed.

Sterkere positie OR

Ondernemingsraden krijgen straks spreekrecht tijdens vergaderingen van aandeelhouders. Ze mogen hun standpunt kenbaar maken over benoemingen, ontslag en beloningen van bestuurders en commissarissen.

Nieuw is ook dat straks een verzoek om goedkeuring van een belangrijk bestuursbesluit, pas aan de aandeelhoudersvergadering mag worden aangeboden nadat de ondernemingsraad een standpunt heeft bepaald. Dat geldt ook voor een besluit tot benoeming, schorsing of ontslag van een bestuurder of commissaris en een besluit tot vaststelling van het bezoldigingsbeleid.

De datum van invoering van deze maatregelen is nog niet bekend.

© Ook van dit artikel berust het auteursrecht bij Personeelsnet Media, te Den Haag. U mag dit artikel niet herpubliceren zonder bron- en linkvermelding.