Bijna de helft van de Nederlandse werkenden is ooit uitgevallen door psychische klachten als stress of burn-out. Het probleem speelt zich grotendeels onder de radar af: signalen worden vaak maandenlang genegeerd, zowel door collega’s als leidinggevenden. Pas als iemand zich ziekmeldt, komt het besef – maar dan is het vaak al te laat.

Dat blijkt uit recent onderzoek van Highberg in opdracht van Acture, onder meer dan 1.000 werknemers die eerder uitvielen vanwege psychische klachten. De resultaten leggen een pijnlijk patroon bloot: langdurig verzuim ontstaat meestal niet plotseling, maar na een lange aanloop vol gemiste kansen op preventie.

Blinde vlek bij leidinggevenden
Bij 72% van de ondervraagden was het al langer merkbaar dat het niet echt goed ging. In 42% van de gevallen duurde dat gevoel zelfs zes maanden tot een jaar voordat er een ziekmelding volgde. Vrienden of partners zagen het vaak wel aankomen, maar leidinggevenden vrijwel nooit. Slechts 11% van de werknemers kreeg voorafgaand aan de ziekmelding een signaal of zorg van hun leidinggevende.

De klachten beginnen vaak met subtiele signalen: moeite met concentratie, snel geïrriteerd zijn of een opgejaagd gevoel. Maar deze vroege waarschuwingen worden op de werkvloer niet opgemerkt of serieus genomen. Annabelle Hagoort, CEO van Acture Nederland, spreekt van een collectieve blindheid waarbij we liever de andere kant op kijken. Leidinggevenden missen de vaardigheden om mentale signalen te herkennen en bespreekbaar te maken, stelt zij. Het gevolg: medewerkers vallen uit, vaak ook langdurig. Voor 63% duurde het verzuim langer dan een maand – in sommige gevallen zelfs langer dan een jaar.

Gebrek aan menselijkheid belemmert herstel
Naast te hoge werkdruk en een verstoorde werk-privébalans (genoemd door respectievelijk 36% en 33% van de respondenten), blijkt ook het gebrek aan menselijkheid herstel in de weg te staan. Tijdens het verzuim hoopte 40% van de werknemers op medeleven, maar slechts 22% voelde zich daadwerkelijk gesteund. Een simpel berichtje had al verschil kunnen maken, gaven respondenten aan. Maar in plaats daarvan voelden ze zich vergeten.

Wat werkgevers kunnen doen
Volgens Acture is het tijd om het tij te keren – door preventie structureel onderdeel te maken van het HR-beleid. De volgende stappen zijn daarbij cruciaal:

1. Investeer in leidinggevenden
   Train managers in het herkennen van mentale signalen en in het voeren van open, empathische gesprekken.
2. Creëer een cultuur van openheid
   Maak mentale gezondheid bespreekbaar en normaliseer het gesprek over stress, werkdruk en balans.
3. Bied preventieve ondersteuning
   Denk aan welzijnsplatforms, coaching en ondersteuning via een casemanager of arbeidsdeskundige.
4. Pak werkdruk en werk-privébalans actief aan
   Zorg voor flexibele werktijden en realistische taakverdelingen om mentale overbelasting te voorkomen.

Aandachtspunten voor HR

Thema	Wat betekent dit voor HR?
Vroegtijdige signalering	Train leidinggevenden in het herkennen van mentale signalen voor het te laat is.
Cultuur en veiligheid	Stimuleer openheid over mentale gezondheid, zonder taboe of oordeel.
Preventieve ondersteuning	Zet in op structurele begeleiding via HR, casemanagement of externe hulpbronnen.
Herstel door menselijkheid	Zorg dat medewerkers zich gezien en gehoord voelen – ook tijdens verzuim.
Aanpak van werkdruk	Herzie werkdruk en taakverdeling continu, vooral in drukke periodes of bij structurele groei.

LEG VAST HOE JE OMGAAT MET VERZUIM: Met dit model Ziekteverzuimprotocol