De Tweede Kamer heeft ingestemd met een wetsvoorstel dat arbeidsuitbuiting en ernstige benadeling van arbeidsmigranten strafrechtelijk makkelijker vervolgbaar maakt. Met de introductie van de term ‘ernstige benadeling’ ontstaat een extra strafrechtelijke categorie, waardoor ook structureel slecht werkgeverschap onder het strafrecht kan vallen. Overtreding kan maximaal 6 jaar celstraf betekenen, of honderdduizend euro boete. Voor 'echte' arbeidsuitbuiting blijft een maximum celstraf van 12 jaar gelden. De arbeidsinspectie krijgt extra mogelijkheden om op overtredingen te controleren.

Hoewel we niet zonder ze kunnen, heeft Nederland heeft een haat-liefdeverhouding met arbeidsmigranten. Het aanbod is groot, dus hun positie op de arbeidsmarkt is zwak. Dat leidt soms tot excessen, vertelde minister van Hijum (SZW) in de Tweede kamer. Zoals de arbeidsmigrant die werkdagen van 11 uur moest maken, zonder pauzes. En dat voor een dagloon van 35 euro dat op een rekening werd gestort zonder bankpas. Bij protest was er geen slaapplaats meer. Een Nederlandse rechter kon slechts constateren dat hier sprake is van ‘slecht werkgeverschap’ en niet van uitbuiting.

De Tweede Kamer stemde op 10 juni 2025 in  met het wetsvoorstel Modernisering en uitbreiding strafbaarstelling mensenhandel. Die nieuwe wet kwalificeert de hierboven aangehaalde praktijken als ‘ernstige benadeling’. Dat is straks wél strafbaar, waarbij werkgevers en opdrachtgevers ook persoonlijk kunnen worden vervolgd.
Als de Eerste Kamer ook instemt (en daar lijkt een meerderheid voor te zijn) kan de wet vermoedelijk in 2026 van kracht worden. Ondertussen benadrukt het ministerie dat de handhaving bij de Arbeidsinspectie wordt versterkt — juist omdat de wetgeving deze extra mogelijkheden biedt.

Wat verandert er precies?
Deze nieuwe wet moet de positie van arbeidsmigranten verbeteren, maar ook lucht geven aan de werkgevers die zich netjes aan de wet houden en een degelijk personeelsbeleid voeren. Nu moeten zij soms concurreren met ondernemers die het niet zo nauw nemen met de regels en daardoor kostenvoordelen hebben.

Met de uitbreiding van de strafbaarstelling van ernstige benadeling, sluit het net zich meer rondom partijen die allerlei constructies verzinnen om arbeidsmigranten goedkoop in te zetten en de kosten ervan op de maatschappij af te wentelen. De wet moderniseert en verruimt de strafbaarstelling van mensenhandel. Dat gebeurt op vier fronten:

• Vereenvoudiging van de wetstekst, zodat het voor rechters en inspecteurs duidelijker is wat onder strafbare mensenhandel valt.
  
  
• Betere aansluiting van de strafmaat op de ernst van het delict, met hogere celstraffen als gevolg.
  
  
• Nieuwe categorie ‘ernstige benadeling’: een aanvulling op arbeidsuitbuiting, waarmee structureel slecht werkgeverschap wél strafbaar wordt.
  
  
• Lagere bewijslast bij vervolging: niet langer hoeft bewezen te worden dat iemand tot werk is gedwongen.

Ernstige benadeling kan 6 jaar cel betekenen
Minister Eddy van Hijum (SZW) stelt dat het opnemen van de nieuwe term ‘ernstige benadeling’ in de wet een noodzakelijke toevoeging is. Volgens de minister zijn er te veel situaties waarin werkgevers nu misbruik maken van de kwetsbare positie van arbeidsmigranten, zonder dat dit nu onder arbeidsuitbuiting valt. De term ernstige benadeling moet dat gat dichten. Denk aan situaties waarin:

• werknemers zwaar worden onderbetaald;
  
  
• werkdagen structureel veel te lang zijn;
  
  
• werknemers afhankelijk zijn van hun werkgever voor huisvesting;
  
  
• paspoorten of bankpassen worden ingenomen.

Zodra zo’n praktijk leidt tot aantoonbaar financieel nadeel of ernstige beperkingen in de vrijheid van de werknemer, kan dat straks strafrechtelijk vervolgd worden. De maximale straf: 6 jaar gevangenis en een boete tot €100.000. Voor echte arbeidsuitbuiting blijft de celstraf maximaal 12 jaar.

Praktische toepassing van de wet
Niet elk voorbeeld van slecht werkgeverschap zal onder deze wet vallen. De lat ligt volgens de wetgever nog steeds hoger dan bij een normale arbeidsrechtelijke kwestie. Zo is ‘een keer een fout op de loonstrook’ geen ernstige benadeling. Maar wanneer er sprake is van een patroon, waarbij kwetsbare groepen — zoals arbeidsmigranten of mensen met een verstandelijke beperking — structureel worden benadeeld, wordt het strafrechtelijke risico reëel.

De nieuwe wet legt extra nadruk op zorgvuldigheid, vooral in de omgang met uitzendkrachten en arbeidsmigranten.

Voor HR-afdelingen betekent dit:

HULP NODIG BIJ HR? GEBRUIK DEZE BETROUWBARE HR TOOLS & EXTRA'S

Doorsturen: