We moeten een leven lang blijven leren om van waarde te blijven op de arbeidsmarkt. Want we staan aan het begin van een vierde industriële revolutie waarop door zowel bedrijven, overheden en werknemers onvoldoende wordt ingespeeld.

Dat stelt Prof. Dr. Nick van Dam tijdens zijn oratie Learn Or Lose (PDF), waarmee hij op vrijdag 25 november 2016 het ambt van hoogleraar Corporate Learning and Development aan de Nyenrode Business Universiteit accepteerde.

De ontwikkeling van medewerkers is gericht op het functioneren van nu en niet op dat van de toekomst. ‘Als daar geen ommezwaai in komt,’ waarschuwt Van Dam, ‘raakt dat op den duur alle werknemers. Bedrijven moeten meer investeren in arbeid om er zodoende voor te zorgen dat innovaties mogelijk blijven.’

Technologische innovaties in vierde industriële revolutie
Volgens Van Dam staan we aan het begin van een vierde industriële revolutie, die wordt vormgegeven door technologische innovaties met een wereldwijde impact. Robotisering, cloud computing en zelfrijdende auto’s zijn voorbeelden van vernieuwingen die vandaag de dag worden ontwikkeld.

‘En dat is niet alleen maar goed nieuws,’ stelt Van Dam. Onderzoeken van organisaties als World Economic Forum en McKinsey laten zien dat dit gepaard gaat met het verlies van werkplekken in uiteenlopende sectoren. Daarnaast wordt arbeid anders ingericht en zijn er voor bijzonder veel banen nieuwe competenties nodig. Ter illustratie: de EU stelt dat negentig procent van toekomstige arbeidsplaatsen digitale vaardigheden vereist. Een omslag in het denken is daarom onontkoombaar.’

Nederland scoort slecht met levenslang leren
Mensen moeten een leven lang leren om waarde te houden op de arbeidsmarkt van de toekomst, maar Nederland scoort bijzonder slecht op alle dimensies van wat Van Dam Lifelong Learning Practices noemt.

‘Werknemers zijn bijvoorbeeld onvoldoende voorbereid op de digitale transformatie’, vervolgt hij. ‘De ontwikkeling is gericht op het functioneren onder huidige omstandigheden en totaal niet op die van de toekomst. Dat raakt niet alleen de medewerkers in kwestie, maar alle werknemers. Voornamelijk mensen met een lage opleiding en ouderen.’

De lerende organisatie
Bedrijven en organisaties moeten zich ontwikkelen tot een lerende organisatie, stelt Van Dam, waarbij vooral aandacht moet zijn voor leren tijdens werk. Er moet een werkcultuur komen waarin mensen vaardigheden ontwikkelen voor zowel het heden als de toekomst. 

De overheid moet ook actiever worden, bijvoorbeeld met belastingvoordelen voor lerende bedrijven. Ook moeten verschillende O&O-fondsen worden ingezet om mensen voor te bereiden op toekomstige beroepen in verschillende sectoren.’ Werknemers moeten zich realiseren dat scholing altijd nodig blijft. Werknemers blijven in de toekomst wel vijftig jaar actief in het arbeidsproces. ‘Dat kan alleen succesvol zijn wanneer mensen zich blijven bij- en omscholen’, waarschuwt Van Dam.

MIS NIKS MEER: Alle HR-tools en modellen bij elkaar