De Nederlandse Arbeidsinspectie onderzocht in 2024 bijna tweeduizend ernstige arbeidsongevallen. Meestal ging het om nare dingen als vallen van hoogtes, beknellingen of ongevallen met machines. Maar de Arbeidsinspectie gaat ook in op arbeidsongevallen die veroorzaakt zijn door agressie en geweld van mensen op het werk. Dit komt gelukkig niet zo veel voor, maar dergelijke arbeidsongevallen hebben wel een enorme impact op de slachtoffers.

De nieuwe Monitor Arbeidsongevallen 2024 vermeldt 149 ernstige (meldingsplichtige) arbeidsongevallen waarbij werknemers letsel opliepen door agressie of geweld van derden. In de periode van 2020 t/m 2024 kwam in één geval een geweldsslachtoffer om het leven; bij 71 ongevallen was sprake van blijvend letsel.

Agressie op de werkvloer vooral bij zorg en overheid
Het lijkt er weleens op dat Nederlanders een steeds korter lontje hebben; daar kunnen veel mensen over meepraten die werken met andere mensen. Veel incidenten van agressie en geweld worden intern aangepakt, maar soms zijn de gevolgen zo groot, dat er melding van het incident moet worden gemaakt bij de Arbeidsinspectie.

De meeste van deze ernstige incidenten deden zich voor in de gezondheidszorg (94 meldingen) en het openbaar bestuur en overheidsdiensten (30 meldingen). Ook in vervoer en opslag, in het onderwijs en bij beveiligingswerk kwamen dergelijke incidenten voor.

Werkzaamheden met risico op geweld
Sommige functies hebben een hoger risico als het gaat om agressie en geweld. Het gaat dan vaak over zorgverleners die te maken kregen met agressieve patiënten, agenten die ingrijpen bij ordeverstoringen, of medewerkers die cliënten of gevangenen begeleiden.

De top drie van risicowerkzaamheden:

• Zorg verlenen in de geestelijke gezondheidszorg (74 incidenten)
• Handhaving van de openbare orde (16 incidenten)
• Begeleiding of bewaking van gevangenen (9 incidenten)

Daarnaast waren er ook incidenten in de somatische zorg, het onderwijs en de particuliere beveiliging.

Duwen, slaan of steken
De manier waarop letsel ontstond varieerde van duwen of gooien met spullen (32 keer), fysiek geweld door een persoon (20 keer), slaan of schoppen (17 keer), steken of snijden (10 keer) en ook bijten (6 keer).

Verder werden slachtoffers soms vastgebonden, bedreigd met een wapen of gewurgd. Hoewel dit soort incidenten slechts ongeveer 6 procent uitmaakt van alle geregistreerde meldingsplichtige arbeidsongevallen, zijn de gevolgen vaak ernstig — fysiek én mentaal.

Oorzaken: geen uitweg, geen barrière
Uit de rapportage blijkt dat veel slachtoffers niet konden ontsnappen, ook omdat er geen uitweg was (73 gevallen). In andere gevallen waren er geen fysieke barrières of was de inrichting van ruimten ongeschikt om incidenten te voorkomen (50 keer).

Vaak vindt de agressie plaats in een belastende omgeving met veel prikkels of spanningen (51 keer). Soms voelde de agressor zich uitgedaagd of niet juist behandeld (48 keer). Ook stond de medewerker er vaak alleen voor, waarbij er geen of te weinig collega’s zijn om fysiek in te grijpen (25 keer).

Wat kan HR hieraan doen?
Hoewel dit type arbeidsongeval relatief zeldzaam is, zijn de impact en herstelkosten groot. Voor HR en arbo-coördinatoren is het daarom belangrijk deze risico’s expliciet mee te nemen in het RI&E-proces en de veiligheidsinstructies.

De Arbeidsinspectie benadrukt dat werkgevers verplicht zijn om arbeidsongevallen direct te melden bij de inspectie wanneer sprake is van ziekenhuisopname, blijvend letsel of overlijden. Ook wanneer iemand later alsnog medische zorg nodig heeft, blijft de meldplicht gelden.

Aandachtspunten voor HR

ZORG VOOR EEN VEILIGE WERKOMGEVING: Pak grensoverschrijdend gedrag effectief aan

Doorsturen: