Na de koopkrachtdaling van 2022 en 2023 zijn de cao-lonen dusdanig gestegen, dat werknemers volgens de nieuwste cijfers meer koopkracht hebben dan daarvoor. Daarom vinden werkgevers dat koopkracht geen reden meer is voor hoge loonstijgingen. Want door te hoge lonen investeringen bedrijven nu minder en verliezen ze de aansluiting met de toekomst. De oproep van werkgevers aan de vakbonden is dan ook: ‘Het is tijd om de toekomst centraal te stellen.’

Die oproep doet werkgeversvereniging AWVN – samen met VNO-NCW en MKB-Nederland – in de Arbeidsvoorwaardennota 2026.  Na jaren van forse loonstijgingen is volgens de werkgevers het kantelpunt bereikt. De economische realiteit dwingt tot een andere blik op arbeidsvoorwaarden, een blik die minder draait om koopkracht en meer om toekomstbestendigheid en productiviteit.

Kosten voor bedrijven te hoog
In de nota Veerkrachtig in onzekere tijden beschrijven de werkgevers dat de gemiddelde collectieve loongroei in 2025 uitkomt op 3,9% . En juist dat hoge niveau begint nu te knellen.

Bedrijven krijgen hun kosten en baten steeds moeilijker rond. De werkgevers zien dat loonkosten in Nederland inmiddels tot de hoogste van Europa horen, terwijl onze productiviteitsgroei juist achterblijft. Het gevolg: de financiële rek raakt eruit, vooral bij sectoren waar marges dun zijn.

Bedrijven sluiten, productie verhuist
De nota schetst een beeld dat sommige HR-professionals in hun eigen organisaties al herkennen. Vooral in de industrie en chemie sloten dit jaar meerdere bedrijven hun deuren. Voor het mkb staat de winstgevendheid onder druk en AWVN ziet in haar adviespraktijk dat meer organisaties reorganiseren.

Maar het meest zorgwekkend is het signaal dat bedrijven vaker besluiten om hun investeringen buiten Nederland te doen. In sommige gevallen wordt een Nederlandse vestiging zelfs gesloten om elders in Europa een nieuwe productiecapaciteit op te bouwen. Dat komt hier al decennia nauwelijks meer voor, aldus de werkgevers. En als deze trend doorzet, betekent dit op termijn een verlies aan welvaart.

Koopkracht is nu wel hersteld
De vakbonden hebben de afgelopen jaren zwaar ingezet op koopkracht na de hoge inflatie van 2022 en 2023. Werkgevers erkennen die inzet, maar wijzen op de nieuwste CPB-cijfers: de koopkrachtdaling is niet alleen ingelopen, maar zelfs verbeterd. Voor 2026 wordt opnieuw een stijging verwacht.

Daarmee, zeggen de werkgevers, valt het koopkrachtargument weg. En als het beschikbare geld volledig opgaat aan loonstijgingen, blijft er te weinig over voor investeringen die bedrijven én hun medewerkers nodig hebben om toekomstbestendig te blijven.

Scholing en productiviteit centraal
In de nota klinkt een duidelijke visie door op de toekomst van werk. Werk verandert. Functies verdwijnen, nieuwe komen erbij. Technologie ontwikkelt zich razendsnel. Daarom willen de werkgevers cao’s richten op:

• scholing en ontwikkeling, zodat werknemers mee kunnen bewegen met veranderingen;
• maatregelen die de arbeidsproductiviteit verhogen, zoals slimmer organiseren of arbeidsbesparende technologie;
• duurzame inzetbaarheid, zodat mensen gezond en waardevol aan het werk blijven.

Volgens AWVN, VNO-NCW en MKB-Nederland is dit uiteindelijk gunstiger voor werknemers dan een extra procent loonsverhoging.

Inzet van werkgevers samengevat

Thema	Inzet werkgevers
Loonontwikkeling	Gemiddelde collectieve loongroei in 2025 bedraagt 3,9%; werkgevers vinden dit opnieuw zeer hoog en niet langer houdbaar.
Kosten & concurrentiepositie	Nederlandse loonkosten behoren tot de hoogste van Europa; productiviteitsgroei blijft achter.
Economische druk op bedrijven	Sluiting van meerdere bedrijven in industrie/chemie; reorganisaties; winstgevendheid mkb onder druk.
Verplaatsing van productie	Bedrijven kiezen vaker voor investeringen in het buitenland; soms sluit een Nederlandse vestiging en wordt productie elders opgebouwd.
Koopkracht	Koopkrachtdaling van 2022–2023 is volledig hersteld en zelfs verbeterd, volgens CPB; in 2026 wordt verdere groei verwacht.
Scholing & ontwikkeling	Werk verandert en sommige functies verdwijnen; werkgevers willen meer financiële ruimte voor scholing en ontwikkeling.
Arbeidsproductiviteit	Werkgevers willen afspraken over maatregelen die productiviteit verhogen (efficiënter werk, technologie).
Duurzame inzetbaarheid	Veerkracht van werknemers en bedrijven is noodzakelijk om toekomstbestendig te blijven.

Aandacht voor arbeidsvoorwaarden: Deze HR-tools helpen je verder