Vakbonden vechten voor betere arbeidsvoorwaarden, maar moeten ook meedenken over de strategie van het bedrijf. Want zo kunnen ze, samen met werknemers, op de lange termijn meer betekenen voor sociale thema’s binnen en buiten het bedrijf.

Nederlandse werknemers gebruiken hun invloed grotendeels om hun arbeidsvoorwaarden te verbeteren. Maar dat is kortzichtig, stelt advocaat Marnix Holtzer in zijn proefschrift waarmee hij tot doctor promoveert.

Werknemers moeten invloed krijgen op strategie
De medezeggenschap van Nederlandse werknemers functioneert slecht, zo stelde de SER vast in het rapport Evenwichtig ondernemingsbestuur. De oorzaak ligt bij de werknemers zelf, die hun rechten onderbenut laten. Marnix Holtzer onderzocht welke invloed werknemers kunnen uitoefenen op de strategie van het bedrijf en of dat ook beter kan.

De wetgeving over medezeggenschap van werknemers bij strategische besluiten, zit volgens Holtzer ‘muurvast’. Er bestaat geen maatschappelijk of politiek draagvlak voor uitbreiding van werknemersrechten, maar ook niet voor vermindering daarvan. De belangrijkste oorzaak daarvoor zoekt Holtzer in de internationalisering van het Nederlandse bedrijfsleven.

Minder medezeggenschap door internationalisering
Bij een Nederlandse onderneming kunnen werknemers nog wel een grote mate van invloed uitoefenen. Maar bij internationale concerns in Nederland is die invloed beduidend minder. Dat is een logisch gevolg van de taak van de concernleiding, die moet waken voor het belang van de gehele internationale groep en daarin de rechten van Nederlandse werknemers geen voorrang kan geven. Toch zijn er soms wel mogelijkheden tot beïnvloeding, bijvoorbeeld wanneer de ondernemingsraad op het niveau van de topholding is ingesteld.

Bij buitenlandse internationale concerns nemen die mogelijkheden sterk af. Uit de jurisprudentie blijkt dat de rechter begrip heeft voor de complexe besluitvormingsprocessen die bij internationale concerns plaatsvinden, en waarin het gerechtvaardigd is dat werknemers pas op een later moment medezeggenschap krijgen.

Vakbonden moeten enquêterecht gebruiken
In Nederland neemt de invloed van vakbonden af, ook omdat zij leden verliezen. De bonden zouden hun positie kunnen versterken door zich te verdiepen in de strategie en daarover, wanneer dit gerechtvaardigd is, meer te procederen.

De vakbonden kunnen dit doen, door hun enquêterecht als wapen te gebruiken om invloed uit te oefenen op de strategie. In de enquêteprocedure kunnen bonden vragen om een onderzoek naar wanbeleid bij de Ondernemingskamer. Dit middel wordt nog heel weinig door de bonden gebruikt, maar was onlangs volgens Holtzer wel succesvol in zaken tegen PCM en Maevita.

MIS NIKS MEER: Schrijf je hier in voor de gratis HR-nieuwsbrief