Wil de reductie van het ambtenarenapparaat kans van slagen hebben, dan mag maar 1 op de 3 uittreders bij het Rijk vervangen worden. Bovendien moet het nieuwe kabinet meteen beginnen met snoeien, blijkt uit een analyse van Roland Berger Strategy Consultants.

In Nederland werkt ongeveer 30% van de beroepsbevolking in dienst van de overheid, waarbij 9% in het openbaar bestuur. In 2007 legde het vorige kabinet in het Regeerakkoord zijn ambitie vast om fors te bezuinigen op de overheidsorganisatie. Maar de deze doelstellingen zijn bij lange na niet gehaald.

Nederland wil diep snijden in ambtenaren
In de afgelopen jaren is er wel een besparing geweest van 1,4% op Rijksniveau en 4% op decentraal niveau. Maar deze beparingen vallen in het niet bij de ambities voor 2011 tot 2015 die oplopen tot een krimp van 23% voor het Rijk en 27% voor provincies en gemeenten.

Volgens Roland Berger is de Nederlandse doelstelling daarmee ambitieuzer dan die van haar buurlanden. Alleen Groot-Brittannië lijkt nog strikter met hun vacaturestop.

Voorbeelden uit de VS, Groot-Brittannië en Frankrijk laten een daling zien van 17% met een maximaal tempo van 2% per jaar. De Nederlandse target gaat uit van 5 tot 6% reductie per jaar. `Om deze doelstelling te behalen, kan maximaal één op drie van de uittreders op Rijksniveau worden vervangen. Voor provincies en gemeenten zelfs slechts één op vijf`, zegt Arnoud van der Slot, partner bij Roland Berger.

Daling ambtenaren gestuit
Er zijn wel minder ambtenaren, maar de daling is de laatste twee jaar tot stilstand gekomen. Dat komt omdat de crisis meer werk vergde van de overheid, waardoor er meer mensen aan het werk moesten blijven.

Maar toch is het `opmerkelijk om te zien dat in het bedrijfsleven al flink gesneden is, terwijl vooral de ambtenaren bij de Rijksoverheid de crisis nog nauwelijks gevoeld hebben. De klap zal voor hun nog komen`, waarschuwt van der Slot.

Direct met snoeien beginnen
De ervaringen uit het buitenland tonen wat nodig is om reducties bij de overheid door te voeren. De leiding moet op hoog niveau liggen, bijvoorbeeld bij de nieuwe minister-president.

Bovendien moeten besparingen direct gerealiseerd worden. Een planning zoals bij de vorige regeerperiode waarbij de besparing in de laatste twee jaar valt gaat niet lukken. Een helder beleid moet afdwalingen en excuses voorkomen.