Het aantal arbeidsmigranten dat in Nederland werkt, ligt veel hoger dan tot nu toe werd aangenomen, namelijk 1,7 miljoen. De samenstelling van deze groep is divers, waarbij grote groepen onder de radar blijven. Dat zijn vaak werkenden die slechts korte tijd in ons land arbeid verrichten en daarna voor een tijdje terugkeren naar hun eigen land. De mensen die vertrekken maken plaats voor nieuwe arbeidsmigranten: een vorm van ‘permanente tijdelijkheid’. Het zijn de onzichtbare krachten achter onze economie, die we hard nodig hebben om de Nederlandse welvaart op peil te houden.

Volgens nieuw onderzoek van Intelligence Group telt Nederland inmiddels ruim 1,7 miljoen arbeids- en kennismigranten – meer dan twee keer zoveel als de officiële statistieken laten zien.

Onzichtbare krachten achter de economie
Arbeidsmigranten zijn inmiddels goed voor 10 tot 20 procent van alle werkenden in Nederland. In sommige sectoren – land- en tuinbouw, logistiek, vleesverwerking, distributie, bouw en horeca – loopt dat aandeel nog veel hoger op.

Toch blijven grote groepen onzichtbaar in officiële registraties. Veel werknemers verblijven korter dan vier maanden in ons land, waardoor ze niet in de Basisregistratie Personen (BRP) terechtkomen. In werkelijkheid werkt een groot deel wel langer dan dat, maar vertrekt weer voordat registratie plaatsvindt. De onderzoekers spreken van een model van ‘permanente tijdelijkheid’. Om een stabiele beroepsbevolking te behouden, is voortdurend een instroom van nieuwe migranten nodig om de mensen te vervangen die naar huis terugkeren.

De matrassendag: symbool van hoge rotatie
In een stad als Amsterdam is het verschil tussen werkelijkheid en registratie enorm: er verblijven daar naar schatting 80.000 arbeidsmigranten, terwijl slechts 40.000 formeel staan ingeschreven. Registratie is ook haast ondoenlijk omdat er steeds weer mensen vertrekken en anderen zich tijdelijk in de stad vestigen om te werken.

De voortdurende doorstroom is in sommige steden letterlijk zichtbaar. In Rotterdam en Den Haag worden maandelijks honderden matrassen langs de straat gezet door arbeidsmigranten die hun tijdelijke huisvesting moeten verlaten – de wijkbewoners noemen dat daar al “matrassendag”. 

Meer dan alleen cijfers
Het rapport laat zien dat Nederland voor een belangrijk deel draait op deze flexibele beroepsbevolking, maar dat daardoor ook risico’s ontstaan:

• Hoge afhankelijkheid van laagbetaalde, mobiele arbeid houdt innovatie en scholing tegen.
• Weinig binding met werknemers leidt tot kennisverlies en personele instabiliteit.
• Malafide bemiddeling via uitzendbureaus blijft een structureel risico.
• Maatschappelijke kosten (voor huisvesting, zorg, toezicht) komen terecht bij de samenleving, terwijl de baten vooral bij bedrijven terechtkomen.

Strategische oproep aan werkgevers
Intelligence Group-directeur Geert-Jan Waasdorp noemt de bevindingen een wake-upcall: “Nederlandse werkgevers bouwen hun bedrijven op een beroepsbevolking die grotendeels buiten beeld blijft. Zonder beter beleid, goed werkgeverschap en innovatie wordt dat fundament steeds meer drijfzand.”

Voor HR-afdelingen betekent dit:

• Erken de afhankelijkheid van internationale arbeid in je organisatie.
• Werk samen met erkende bureaus en controleer ketenpartners op naleving van regels.
• Investeer in taal, veiligheid en binding van buitenlandse werknemers.
• Ontwikkel scenario’s voor een toekomst met minder goedkope arbeid en meer automatisering.

MIS NIKS MEER: Schrijf je hier in voor de gratis HR-nieuwsbrief