Nederlanders zitten gemiddeld bijna negen uur per dag en daarmee zijn we 'kampioen zitten van Europa'. Lager opgeleiden zitten tijdens de werkweek gemiddeld bijna 8 uur per dag, terwijl hoger opgeleiden meer dan 10 uur zittend doorbrengen. Van alle beroepen, zitten juristen zitten met het meest op het werk. Maar van veel zitten worden we te dik en eerder ziek, ook mensen die daarnaast veel sporten! Deze tips helpen om beter (en minder) te zitten op de werkplek.

Nederland is ‘Europees kampioen zitten’, meldt onderzoeksinstituut TNO: gemiddeld 8,9 uur per dag. Dit gebeurt meer dan de helft van de tijd tijdens het werk: gemiddeld 4,5 uur. Aan deze cijfers is goed te zien dat Nederland een echte diensteneconomie is, waar veel mensen geld verdienen achter hun bureaus.
Ruim een kwart (26%) van de bevolking van 15 jaar en ouder, zit meer dan 8,5 uur op een gemiddelde dag. In de rest van de EU is dat maar 11%.

Juristen zitten het meest
In de financiële en ICT-sector zit men het meest tijdens werk, respectievelijk 7 en 6,8 uur. Dat is circa 2,5 uur meer dan er gemiddeld tijdens werk in Nederland wordt gezeten. De sectoren waar het minst wordt gezeten zijn handel (3,4 uur), landbouw (3,2 uur) en horeca (1,3 uur). Juristen, financieel specialisten en software- en applicatieontwikkelaars zitten 7,3 uur tijdens werk.

Eerder heeft het RIVM al berekend dat de meeste Nederlanders in het weekend gemiddeld minder uren zittend doorbrengen  dan doordeweeks: gemiddeld 8 uur per dag. Mannen zitten gemiddeld een half uur langer per week dan vrouwen.

Zitten risicofactor voor sterfte, maar geen zitnorm
Dat we zo lang zitten, is niet best voor onze gezondheid. Zo zijn er aanwijzingen dat veel zitten leidt tot overgewicht, type 2 diabetes en zelfs vervroegde sterfte. Ook mensen die veel sporten en bewegen lopen deze risico’s als ze verder veel zitten.

Werkgevers die hun werknemers bewust minder willen laten zitten, zullen merken dat er in ons land geen officiële norm is voor zitgedrag. Wel zijn er normen voor de werkplek en de manier waarop werknemers moeten zitten, bijvoorbeeld voor de zithouding.

TIPS VAN TNO: HOE KUN JE ZITTEND WERK ONDERBREKEN?

Werkorganisatie en inrichting van de werkplek Zit-Statafels & kantoorfietsen: Stimuleer afwisseling van zitten met staan of lopen door aanpassingen in de werkplek, zoals zit-statafels en kantoorfietsen. Staand/Lopend overleg: Organiseer vergaderingen waarbij deelnemers staan of lopen, om langdurig zitten te doorbreken. Leidinggevenden als rolmodel: Leidinggevenden spelen een cruciale rol door het goede voorbeeld te geven en het belang van bewegen te benadrukken. Voorlichting & cultuur: Zorg voor goede voorlichting, reminders en een bedrijfscultuur die gezond werken ondersteunt.

Tips voor individueel gedrag Actief telefoneren: Staand of lopend telefoneren. Actieve pauzes: Sta op tijdens of na digitale vergaderingen; haal zelf koffie of thee, eventueel op een andere verdieping. Benut pauzes en woon-werkverkeer: Gebruik pauzes en de reistijd voor en na werk om te bewegen. Technologie gebruiken: Apps en smartwatches die beweging stimuleren door het bijhouden van activiteit, versturen van reminders en aanbieden van oefeningen. Collegiale steun: Motiveer elkaar en volg het goede voorbeeld van collega’s om regelmatig te bewegen.

Tips voor thuiswerken Plan beweegmomenten: Plan korte rust- en beweegmomenten in tussen werktaken door, zelfs als de afstanden thuis korter zijn. Wandel voor/na werk: Maak een wandeling voor het werk begint of nadat het is afgelopen om zitten verder te verminderen. Benut vrije tijd: Verminder zitten ook buiten werktijd door actief te zijn in de vrije tijd.

Ongezonde werkhouding meenemen in RI&E
Werknemers die vaak of lang in ongezonde werkhoudingen werken, hebben meer kans op (blijvende) klachten aan spieren, pezen, banden of gewrichten. Bovendien gaat zitten op het werk, vaak gepaard met staren naar beeldschermen en ook daar zijn normen voor. Op euronorm.net worden deze normen uitgebreid toegelicht. Daar vindt u ook een uitgebreide checklist voor het beoordelen van beeldschermwerk.

De Arbowet kent geen specifieke bepalingen over werkhoudingen, maar de werkgever moet er wel voor zorgen dat de fysieke belasting geen gevaar oplevert voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemer. Dat moet worden meegenomen in de RI&E en het Plan van Aanpak. Daarin kunt u gebruik maken van verschillende normen die bestaan voor de plaatsing van het beeldscherm, de dikte van het toetsenbord, de verstelbaarheid van de stoel en tafel en accessoires die helpen bij de juiste werkhouding.

Zitten is een nieuw Arborisico, preventie levert geld op
Doordat we meestal lang zitten op het werk, spreekt de overheid van een nieuw arbeidsrisico en probeert daar met veel voorlichting over de risico's van zittend werk wat aan te doen. Werkgevers die een active werkhouding op de werkplek stimuleren, kunnen daar veel voordeel bij hebben, ook financieel!

Maar de praktijk is hardnekkig, want we zitten nou eenmaal graag. Met de volgende tips voor minder én fitter zitten, kunnen werkgevers en werknemers de risico’s van zittend werk te lijf gaan. Maar ga niet overdrijven, want ook te lang staan, geldt als risicovol. Sta dus op tegen te veel zitten, maar zorg vooral voor een goede mix tussen zitten, bewegen en staan op het werk.

TIPS VOOR FITTER ZITTEN OP HET WERK

Meer bewegen op het werk

Omdat langdurig zitten zo slecht is, zouden medewerkers vaker moeten (op)staan. Bijvoorbeeld tussendoor bewegen door lopend of staand te telefoneren, zelf koffie te halen en de trap te nemen naar een andere verdieping. Werkgevers kunnen trappenhuizen beter aangeven en aantrekkelijker maken. Verken de mogelijkheden om staand te vergaderen. Dat is goed voor de gezondheid en heeft als bijkomend voordeel dat het overleg meestal ook korter duurt.

Bewegen naar het werk

De meest voor de hand liggend optie is, om de fiets naar het werk te pakken of om te lopen. Ook de elektrische fiets zorgt voor meer beweging en biedt mogelijkheden voor mensen die verder weg wonen. Of pak het OV, stap een stuk eerder uit en loop verder. Iets dergelijks kan ook voor automobilisten: parkeer bij een transferium, pak daar het OV en loop een stukje naar het werk. Dat is waarschijnlijk nog sneller ook.

Neem regelmatig pauzes

Wissel zitten af met beweging. Bijvoorbeeld 1 kwartier staan of bewegen op 3 kwartier zitten. Gebruik de beweging voor overleg met collega’s, om iets op te zoeken, de werkplek op te ruimen of om even na te denken. Ga met de lunch naar buiten voor wat frisse lucht, daglicht en beweging. Dat maakt meteen het hoofd ook even vrij en daarmee word je later weer productiever.

Zorg voor een goede zitplaats

Let op een goede zithouding, waarbij stoel, bureau en beeldscherm goed zijn afgesteld. Wie met de PC werkt, moet eraan denken om muis en toetsenbord meer af te wisselen. Vaak is de PC wel netjes opgesteld, maar gaat het mis met het gebruik van de laptop, tablet of smartphone. Dan zitten werknemers meestal voorover gebogen over het scherm en daardoor kunnen klachten ontstaan aan de schouder, nek en rug.

Zorg ook voor een staplek

Het is heel goed om zitten en staan af te wisselen. Dat kan met een stabureau, maar ook met een relatief simpeler standaard waarop de laptop kan worden geplaatst. Richt ook vergaderruimtes in met optionele statafels en denk ook eens aan statafels in de koffiecorners en het bedrijfsrestaurant. Let op dat langer dan 4 uur achter elkaar staan ook weer niet goed is; het gaat dus om de mogelijkheid om staan, zitten en bewegen af te wisselen.

DOE HET ZELF: Stappenplan opstellen RI&E