Na tien jaar ervaring met de keuze-CAO, blijkt dat veel werknemers niet mee doen. Vooral werknemers met een lage opleiding, een laag inkomen en een deeltijdbaan weten niet goed raad met met alle keuzemogelijkheden.

Nederland, keuzeland. De stroomleverancier, de telefoonmaatschappij, de zorgverzekering en de levensloopregeling: steeds weer moeten we een keuze maken. Maar de Nederlandse burger wil helemaal niet zo graag kiezen en vertoont tekenen van ‘keuzevermoeidheid’. Werknemers blijken bovendien niet altijd in staat om de beste keuze te maken. Daarom moeten we oppassen om mensen steeds verder zelf verantwoordelijk te maken voor de sociale risico’s die zij lopen. Dat schrijven drie adviseurs van TNO Kwaliteit van Leven in het vakblad ESB.

Driekwart van de Nederlanders is keuzemoe, zo schrijven de auteurs Huiskamp, Van Genabeek en Wevers. Na tien jaar ervaring met de keuze-CAO, blijkt dat veel werknemers niet mee doen. Vooral werknemers met een lage opleiding, een laag inkomen en een deeltijdbaan. Deelnemers aan een keuze-CAO blijken vooral te kiezen voor eenvoudige, korte termijn doelen met een direct persoonlijk gewin.

Werknemers worden tegenwoordig overvoerd met informatie en kunnen de gevolgen van hun keuzes niet goed overzien. Ze kiezen daarom vaak voor een standaardoplossing, terwijl die helemaal niet het voordelig hoeft te zijn, ook op langere termijn. Bovendien neemt de kans toe op foute keuzes, zodra er meer te kiezen is.

Levensloopregeling
Maar een kleine 10 procent van de werknemers die er voor in aanmerking komt, doet mee aan de levensloopregeling. Ook dit is een ingewikkelde regeling, net als de keuze-CAO. Ook hier zijn de doelen (te) complex (levenslang leren, werk en zorg combineren en gezond langer doorwerken), en zijn de gevolgen van keuzes moeilijk te overzien.

De auteurs plaatsen daarom vraagtekens bij sommige (politieke) ambities om de levensloopregeling uit te bouwen tot een sociale risicoverzekering. Dan verschuiven de sociale risico’s van de overheid naar de werknemer, die ook bredere risico’s moet dragen. Maar is de werknemer echt in staat om altijd de juiste keuzes te maken, zo vragen de auteurs zich af?

Grenzen aan keuzes
Is het straks misschien de eigen schuld van de werknemer als hij/zij werkloos wordt en eerder geen keuze heeft gemaakt voor scholing, maar voor een hogere bonus?

Kleine, kortdurende risico’s zijn voor werknemers nog te overzien. Maar de vraag is of een keuze voor het afwenden van grotere risico’s menselijkerwijs aan de individuele werknemer kan worden overgelaten. De auteurs geven als antwoord dat er inderdaad grenzen zijn aan de mogelijkheden om de keuzes bij de werknemer en de burger te leggen.

Doorsturen: