Er zit meer talent in het beschikbare Nederlandse arbeidsaanbod dan werkgevers er uit halen. Een derde van de Nederlanders heeft meer kennis en vaardigheden dan nodig is voor het werk en voelt zich ‘onderbenut’.

Dat staat in het onderzoek “kwalificatieveroudering in Nederland, aard en omvang, oorzaken en gevolgen” van TNO en TNS Infratest in opdracht van het Europese Centrum voor de ontwikkeling van de beroepsopleiding (Cedefop).

De onderzoekers vinden de mate van ‘onderbenutting’ van beschikbaar menselijk kapitaal niet alleen opmerkelijk, maar ook ‘zonde van de enorme investering die de Nederlandse samenleving heeft gepleegd in de opbouw van dit onbenutte menselijke kapitaal’.

Veroudering van kwalificaties
Het rapport geeft een overzicht van de oorzaken waardoor kwalificaties van medewerkers verouderen. Die liggen deels in veroudering van medewerkers, bijvoorbeeld doordat ze lichamelijke beperkingen krijgen, maar ook omdat hun kennis en vaardigheden niet (meer) optimaal worden benut.

Kwalificatieveroudering en waardevermindering menselijk kapitaal. Bron: TNO

Verder kunnen functies veranderen, of kan de marktvraag wijzigen. Hierdoor sluiten competenties niet meer goed op elkaar aan. Maar ook mobiliteit van medewerkers (door reorganisaties) kan zorgen voor kwalificatieveroudering.
De laatste tijd wordt nog een andere vorm van veroudering van kwalificaties onderscheiden, namelijk perspectivische kwalificatieveroudering. Hierbij werken mensen jarenlang in een te klein professioneel kringetje, terwijl ze ondertussen (ongemerkt) door de buitenwereld worden ingehaald.

Waardeverlies van menselijk kapitaal
De onderbenutting van talenten heeft als risico dat het beschikbare menselijke kapitaal niet wordt gebruikt en zo haar waarde verliest. Want kennis en vaardigheden die niet worden gebruikt, verouderen en worden minder waard. Een kwart van de werknemers vindt dat de eigen kennis en vaardigheden 'verslijten', doordat deze niet worden gebruikt.

Mensen met deze kwalificatieveroudering blijken een lager salaris te hebben met een grotere baanonzekerheid en minder perspectief. Ook hebben ze minder vertrouwen in hun capaciteiten om kwaliteit te leveren en productief te blijven. Dat is slecht voor de inzetbaarheid en motivatie en kan daarmee de Nederlandse economie schade berokkenen.

Vaardigheden beter benutten
TNO ziet voor werkgevers én werknemers mogelijkheden om samen te kijken hoe ze de beschikbare kennis en vaardigheden beter en productiever kunnen inzetten. De onderzoekers bepleiten een brede blik, over de grenzen van de huidige functie of organisatie heen.

Werknemers die in de huidige organisatie hun kennis en vaardigheden niet optimaal benut zien worden, kunnen bijvoorbeeld ook op een andere plek worden ingezet. Dat kan ook kansen bieden aan oudere werknemers.

Netwerken met combi-banen
De onderzoekers zien kansrijke mogelijkheden om netwerken van werkgevers te gebruiken die bijvoorbeeld combi-banen mogelijk maken. Een andere aanbeveling van TNO is om samen taken, functies of processen zo te (her)ontwerpen dat mensen meer van hun kennis en ervaring kunnen gebruiken. Werkgevers kunnen daarbij hun medewerkers uitdagen en aanmoedigen om al hun capaciteiten te benutten, óók op het werk.