Sinds 2007 blijft agressie op de Nederlandse werkvloer nagenoeg stabiel. Maar aandacht van de werkgever blijft nodig, omdat werknemers die agressie meemaken kans lopen op voortijdige uitval uit het arbeidsproces. Opmerkelijk genoeg zijn vaak collega's en leidinggevenden de bron van agressie.

Bij agressie op het werk gaat het om ongewenste seksuele aandacht, intimidatie, lichamelijk geweld en pesten. Agressie door klanten, leerlingen, passagiers, patiënten is op hetzelfde niveau is gebleven, terwijl er een licht dalende trend is voor agressie door collega’s of leidinggevenden.
Dat blijkt uit het TNO rapport ‘Agressie op het werk: Ontwikkelingen, risico’s, impact en behoefte aan maatregelen’. Het rapport is geschreven in het kader van het Maatschappelijke Programma Arbeidsomstandigheden dat TNO uitvoert in nauwe samenwerking met het Ministerie van SZW en sociale partners.

Agressie van klanten én collega’s
In 2011 heeft 24 procent (1,7 miljoen) van de Nederlandse werknemers te maken met een vorm van externe agressie door klanten, leerlingen, passagiers of patiënten. Daarnaast heeft 16 procent (1,1 miljoen) te maken met interne agressie: daarbij krijgen ze het te verduren van hun eigen collega’s of hun leidinggevenden.

Trends in externe- en interne agressie op het werk tussen 2007 en 2011
(Bron: Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden, TNO/CBS)

Agressie neemt niet toe, maar de risicobeleving ervan wel, vooral in de publieke sector. Van degenen die in 2005 zeiden gevaarlijk werk te doen, zag 23 procent confrontatie met agressie als belangrijk gevaar op het werk. In 2010 is dit gestegen tot ruim 30 procent. In de publieke sector heeft 44 procent gevaarlijk werk, waarbij 62 procent agressie als belangrijkste gevaar ziet. De redenen van deze verschuiving zijn niet onderzocht.

Agressie leidt ook later tot gezondheidsschade
Blootstelling aan agressie op het werk leidt zelfs na twee jaar nog tot gezondheidsschade, zoals burnout klachten, meer verzuim, een grotere intentie om van baan te veranderen en verminderde werktevredenheid.

Volgens Paulien Bongers, Innovatiedirecteur Arbeid bij TNO zijn werknemers die agressie op het werk meemaken ‘verminderd inzetbaar’ en lopen zij de kans op voortijdige uitval uit het arbeidsproces. ‘Agressie op het werk blijft door het aantal blootgestelde werknemers en door de aanzienlijke impact, een aandachtspunt in het arbeidsomstandighedenbeleid in Nederland’.
 
Risicogroepen externe en interne agressie
Politie en justitie, gezondheids- en welzijnszorg, het voortgezet onderwijs, warenhuizen en supermarkten behoren tot de risicogroepen bij externe agressie. Ook vrouwen, jongeren, middelbaar opgeleiden en werknemers die parttime werken of nachtwerk doen en veel contact hebben met klanten, krijgen vaker te maken met agressie op het werk.

Bij interne agressie bevinden zich de meeste risicogroepen in de branches industrie, autohandel en reparatie, justitie en post en telecommunicatie. Agressie wordt hier het meest gezien bij mannen, werknemers van middelbare leeftijd en allochtonen. Ook werknemers die werkzaam zijn via de Wet Sociale Werkvoorziening behoren tot de risicogroepen.